*هم‌گرایی حوزه‌های بهداشتی؛ رویکردی ضروری برای ارتقای سلامت در استان* 

معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد بر اهمیت نقش بهداشت حرفه ای در پیشبرد اهداف سلامت تاکید کردند و بر ضرورت هم‌افزایی، تبادل تجربه و تقویت تعاملات بین شهرستان‌ها در راستای ارتقای کیفیت خدمات سلامت تأکید کرد.

همچنین ایشان بیان کردند افزایش حوادث ترافیکی به عنوان یک چالش اصلی گریبانگیر حوزه سلامت است. بخشی از حوادث ناشی از عوامل انسانی و بخشی نیز به وضعیت جاده‌ها و خودروها مرتبط است. دانش ایمنی و بهداشت حرفه ای می تواند در خصوص راهکارهای کاهش این موراد نقس بسزائی ایفا کند. این حوادث مرگ‌بار در استان متأسفانه روند افزایشی داشته است.

به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد، دکتر مسلم شریفی، بیان کردند حدود ۳۰ برنامه در حوزه سلامت کار و کاهش ریسک های شغلی در سطح استان و وزارتخانه در حال اجرا می باشد. ایشان به نقش حوزه بهداشت حرفه‌ای در ارزیابی و کاهش این خطرات اشاره کرد و افزود: تمرکز بر شناسایی و کاهش ریسک‌های شغلی که منجر به حوادث می‌شوند، پرداختن به ریسک‌هایی که باعث ایجاد بیماری‌های مزمن در بین شاغلین می‌شوند و توجه به عوامل ارگونومیک، روان‌شناختی و سایر عوامل که به نوعی بر شاغلین تأثیر می‌گذارد از مهمترین اولویت های این واحد می باشد. دکتر شریفی ادامه داد: مأموریت همکاران در حوزه بهداشت حرفه‌ای باید به صورت مرحله‌ای و هدفمند باشد و تمرکز بر شناسایی و کاهش ریسک‌های شغلی مربوط به حوادث و بیماری های مزمن باشد. این همایش با هدف دانش افزایی پرسنل فعال در این حوزه برگزار شده است و امیدوارم گامی موثر در این راستا باشد.

ایشان با تاکید بر نقش معاونت بهداشتی در حوزه سیاست‌گذاری، نظارت و پایش عملکرد شهرستان ها، اشاره کردند برنامه‌ها را به گونه‌ای طراحی کنیم که در سطح شهرستان‌ها قابلیت اجرا داشته باشد. ستاد استان باید به توانمندسازی شهرستان‌ها کمک کند تا آنها خود بتوانند ارزیابی عملکرد و اصلاح فرآیندها را به صورت کیفی انجام دهند.

دکتر مسلم شریفی، بیان کردند در سطح شهرستان‌ها با چالش‌هایی مانند کمبود نیروی متخصص روبرو هستیم، و ممکن است یک بازرسی بهداشت حرفه ای مجبور باشد چندین حوزه را پوشش دهد. ظبیعتا در چنین شرایطی که نیاز به مدیریت هوشمند و همکاری مضاعف دارد و درخواست نیروی جدید تنها راهکار در دسترس همکاران نباشد.

نمونه‌های موفق همکاری شهرستانی: گچساران و بویراحمد

وی گفت: نمونه‌های موفقی از این همکاری‌ها وجود دارد. برای مثال، در گچساران، در یک برنامه دوازده روزه، پایش نقاط خطر با شدت بالا به خوبی انجام شد و همکاران ما با ایجاد ارتباط و تعامل قوی توانستند در لحظه عمل کنند، یا در بویراحمد نیز شاهد همکاری‌های مؤثری بوده‌ایم. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان به نتایج مطلوب رسید. وی افزود: کارگاه‌هایی مانند این و سایر نشست‌های تخصصی، فرصتی ارزشمند برای هم‌اندیشی هستند. انتظار می‌رود این ارتباط و تعامل بین ستاد استان و شهرستان‌ها پس از پایان کارگاه نیز در قالب نشست‌های مختلف تداوم یابد. استان باید بتواند بر اساس خروجی این جلسات، برنامه‌ها و آموزش‌های بعدی را به طور واضح اعلام کند.

دکتر شریفی بیان کرد:حوزه سلامت روزبه‌روز تخصصی‌تر می‌شود و گاهی مباحث آن می‌تواند پیچیده باشد، در چنین شرایطی، هم‌گرایی و همکاری بین حوزه‌های مختلف، به ویژه بهداشت محیط و حرفه‌ای، نه تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. در سطح عملیاتی در شهرستان‌ها، این دو حوزه در بسیاری از مواقع می‌توانند و باید کنار هم و در تعامل با یکدیگر کار کنند تا به نتایج بهتری دست یابند. معاون بهداشتی دانشگاه در پایان،از همکاری و تلاش تمامی همکاران در سطح شهرستان‌ها و ستاد استان قدردانی نمود و بر تداوم این همکاری‌ها برای ارتقای شاخص‌های سلامت تأکید کرد.

در ادامه دکتر میثم مرتضوی رئیس گروه سلامت کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد، در خصوص اهمیت سلامت شاغلین توجه به تاثیرات اجتماعی و اقتصادی بیماری های شغلی بیان کردند:

سالانه حدود 2000 تا 2500 نیروی کار در ایران در اثر حوادث شغلی فوت می شوند و بر اساس داده های علمی می توان گفت شش برابر این تعداد شاغلینی هستند که بر اثر بیماری های شغلی از قبیل سرطان های شغلی، بیماری های قلبی و بیماری های ریوی جان خود را از دست می دهند. در کنار این مشکلات، برخی بیماری های با تاثیرات عمیق در کیفیت زندگی افراد منجر به مرگ اقتصادی و یا اجتماعی نیروی کار می شود. برای مثال کارگری که در سن سی و هفت سالگی دچار دیسک کمر شدید می‌شود، نه تنها توانایی کار کردن و تأمین معاش خانواده را از دست می‌دهد، بلکه هویت و جایگاه اجتماعی خود را نیز از دست می‌دهد. این بار سنگینی است که بر دوش خانواده و کشور تحمیل می‌شود.

رئیس گروه بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد برای شفاف‌تر کردن بار اقتصادی، به یک مطالعه در سال‌های گذشته اشاره کرد و افزود: مطالعه در سال ۱۳۹۲ نشان داد که یک دیسک کمر هزینه ای حدود پانصد میلیون تومان به اقتصاد جامعه تحمیل می کند. اگر این رقم را به ارزش روز تبدیل کنیم، به رقمی در حدود بیست میلیارد تومان می‌رسد که رقم بسیار بالایی است. این مورد در خصوص بیماری‌هایی مانند سرطان نیز صدق می‌کند.

رئیس گروه سلامت کار با مرور تاریخچه این رشته در ایران گفت: داستان بهداشت حرفه‌ای در ایران از دهه پنجاه با شروع آموزش نیروهای تخصصی این حوزه وارد فاز جدیدی شد و سپس با جنبشی که در صنعت نفت ایجاد شد شاهد شکوفایی و نتایج قابل توجه بکارگیری این دانش در صنایع پرریسکی مثل خودروسازی، نفت و گاز بودیم. با حضور اساتید ارزشمندی از دانشگاه های برتر ایران، این رشته همواره پرچمدار ارتقا ایمنی و سلامت شاغلین در صنایع کلیدی و مادر ایران بوده و توانسته تجارب موفقی را رقم بزند.

دکتر مرتضوی بر نقش محوری کارشناسان بهداشت حرفه‌ای تأکید ویژه‌ای کرد و گفت: به شخصه اعتقاد دارم دانش بهداشت حرفه‌ای و واحد بهداشت حرفه ای، یکی از ارکان اصلی و ستون‌های فکری در معاونت بهداشتی است. این را قاطعانه به شما می‌گویم. وی افزود واحد بهداشت حرفه ای نه تنها به صورت مستقیم در ارتقای سلامت شاغلین و بهبود اقتصاد کشور موثر است، بلکه می تواند در کنار سایر واحد های فعال در معاونت بهداشتی در حوزه هایی از قبیل ارگونومی مدارس، سلامت خانه دارن، سلامت اصناف، ارتقا بهداشت خانواده ها و مباحث مربوط به مدیریت بحران ها به طرق مختلف دستگیر سایر واحدهای فعال در معاونت بهداشتی باشد.

وی در بخشی از سخنان خود به شفاف‌سازی سیاست‌های کاری خود پرداخت و بر چند اصل کلیدی تأکید کرد و افزود: عملکرد ما، بهترین مدافع و ابزار چانه‌زنی در سطح مدیریت است، اگر عملکرد درخشانی داشته باشیم، به راحتی می‌توانیم حقوق حقه خود و مجموعه را بگیریم.

 

 

دکتر میثم مرتضوی، با اشاره به تأثیر سیستم بر رفتارها به عنوان یک اصل کلیدی افزود: بسیاری از رفتارها ناشی از ساختار سیستم است، اگر سیستم خوب و صحیحی داشته باشیم، مطمئن باشید بسیاری از مشکلات خودبه‌خود حل می‌شوند و در سیستم ها فرآیندها شکل‌دهنده خروجی‌ها هستند.

رئیس گروه سلامت کار دانشگاه علوم پزشکی بر تمرکز بر سرمایه انسانی افزود: سرمایه اصلی ما در دستگاه‌های دولتی، نیروی انسانی است. ما شرکت فیس‌بوک با تکنولوژی فوق‌العاده نیستیم که با دویست نفر کل دنیا را بچرخانیم. سرمایه ما، انسان‌های ما هستند. وی عنوان کرد: اولویت اول ما  توسعه و تثبیت فرآیندهای شفاف و عادلانه در مجموعه باشد و ذات معاونت بهداشتی، سیاستگذاری برای سلامت است.

این مقام مسئول در مرکز بهداشت استان، عنوان کرد: باید به سمت غنی‌سازی شغل کارشناسان بهداشت حرفه‌ای حرکت کنیم. یک کارشناس وقتی برای بازدید به یک صنعت مراجعه می‌کند، گاهی با بی‌احترامی مواجه می‌شود باید کاری کنیم که او احساس عزت و ارزش کند. به هر حال شغل بهداشت حرفه ای مجموعی از وظایف متنوع دارد و طبیعتا برخی از این وظایف مانند بازدید یک صنعت بزرگ با رضایت خاطر بیشتری انجام می شود، ما باید حتما نقش و جایگاه بازرس صف را در این بازدیدها حفظ کنیم ولی اگر کارشناس بهداشت محیط باشد. ما باید دست او را بگیریم و بگوییم "شما کارشناس این حوزه هستید، با عزت بروید و کارتان را انجام دهید". این غنی‌سازی شغلی، حتی اگر در ابتدا همراه با حق فنی و مالی نباشد، بسیار مهم است. زیرا باعث می‌شود فرد احساس ارزشمندی کند.

دکتر مرتضوی بر توسعه برنامه‌های بومی و مشارکتی تاکید کرد و گفت: باید برنامه‌های خود را با توجه به بافت صنعتی و کشاورزی استان تنظیم کنیم. این برنامه‌ها باید با مشارکت خود کارشناسان بهداشت حرفه‌ای و به صورت شفاف اعلام و اجرا شوند، چرا که اعتقاد دارم با نیروی انسانی توانمندی که داریم،  می‌توانیم از دستورالعمل‌های وزارتخانه نیز بهتر عمل کنیم.