دکتر محسن شمس؛ استاد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی یاسوج در سمپوزیوم تخصصی بررسی ابعاد خودکشی، با تشریح مفهوم بازاریابی اجتماعی، این رویکرد را سازوکاری مؤثر برای تغییر رفتارهای اجتماعی و ترویج الگوهای پیشگیرانه از خودکشی در سطح استان دانست.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج؛ دکتر شمس در ابتدای سخنرانی خود با طرح پرسشی بنیادین گفت: آیا میتوان رفتارها و نگرشهای اجتماعی را همانند یک کالا به مردم عرضه و ترویج کرد؟
وی افزود: پاسخ این پرسش مثبت است و این اصل، مبنای بازاریابی اجتماعی را شکل میدهد؛ رویکردی علمی که از ابزارهای بازاریابی تجاری برای تحقق منافع اجتماعی استفاده میکند، نه سود مالی.
وی با مرور نمونههای موفق جهانی مانند کمپینها اظهار داشت: این شیوه میتواند نخستین مداخله ساختاریافته برای پیشگیری از خودکشی در استان باشد.
به گفته دکتر شمس، ده رفتار کلیدی پیشگیرانه باید محور یک کمپین قرار گیرند: از پرهیز از رفتارهای پرخطر و برقراری ارتباط بدون قضاوت با فرد در معرض خطر، تا ترویج درخواست کمک حرفهای، آموزش مهارتهای زندگی، شناسایی نشانههای هشدار، همراهی فرد تا دریافت کمک، کاهش دسترسی به وسایل خطرناک و مقابله با قلدری و خشونت در محیطهای آموزشی.
وی در ادامه خاطرنشان کرد : رویکردهای سنتی مقابله با خودکشی، مانند آموزش صرف یا اجبار قانونی، اثربخشی محدودی دارند. بر اساس دادههای جهانی، آموزش تنها روی ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد مؤثر است و اجبار روی ۱۶ درصد، اما بازاریابی اجتماعی قابلیت تأثیر بر اکثریت ۶۸ درصدی جامعه را دارد؛ گروهی که آگاهی دارند اما انگیزه یا جذابیت کافی برای رفتار مطلوب ندارند.
دکتر شمس تفاوت سه رویکرد سنتی را چنین توصیف کرد:
- آموزش میگوید: بهمون نشون بده.
- اجبار میگوید: مجبورم کن.
- اما بازاریابی اجتماعی میگوید: پیشمون بذار تا خودمون انتخاب کنیم.
وی سپس به اصول کلیدی بازاریابی اجتماعی پرداخت و افزود: این رویکرد بر پایه مفهوم مبادله بنا شده است. باید طوری پیام را طراحی کنیم که منافع رفتار پیشگیرانه مانند آرامش، امید و حمایت اجتماعی، در ذهن مخاطب بیشتر از هزینههای آن، از جمله زمان، ترس از انگ خوردن یا نگرانی مالی به نظر برسد.
به گفته وی، مهمترین اصل در طراحی کمپین، مخاطبمحوری است، یعنی شناخت دقیق نیازها، انگیزهها و موانع ذهنی افراد در معرض خطر، از طریق تحقیق میدانی و نه فرضیات کلی.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج گفت: تحقیق مقدماتی، تنظیم استراتژی، طراحی مداخله، اجرا و ارزیابی از گام های مهم در طراحی کمپین هستند.
دکتر شمس تأکید کرد :اجرای کمپین بازاریابی اجتماعی برای پیشگیری از خودکشی، میتواند در کنار سیاستگذاریهای کلان، تحولی در نگرش عمومی نسبت به سلامت روان و مداخله زودهنگام ایجاد کند و استان را در مسیر الگوسازی ملی قرار دهد.